Бүгінгі заман туралы роман

Көрнекті романист Сәбит Досановтың «Намыс найзағайы» деп аталатын жаңа кітабы мазмұн жағынан үлкен үш арнаны құрайды. Олар: Тәуелсіздік, Халық және Елбасы. Бұл орайда алдымен басын ашып алатын нәрсе – Тәуелсіздігіміз туралы бүгінге дейін мұндай бірде-бір көркем шығарма жазылмағандығы. Қандай да бір қоғамның замана тынысын тұтас қамти отырып көркем шығарма жазу үлкен жауапкершілікті қажет ететіні өзінен-өзі белгілі.

Бұл – Сәбит Досановтан өзге қалам­гер­дің тәуекелі жете қоймаған күрделі та­қы­рып. Саясат, экономика, мәдениет, көр­кем­өнер – бәрінің басын біріктіріп, бір зауыттан шығарғандай етіп көрсеткен талантына тәнті боласыз, шығармадан жазушының туған жер, Отанға деген қан тамыры лыпып соғып тұрғанын байқайсыз. Кітаптағы көрі­ніс­тердің барлығы кейіпкерлердің өмір ке­шу­і үстінде көрінеді. Яғни оқырман үшін қызғылықты, бейнелі суреттермен бері­ліп отырады. Романдағы ортақ желі Ақбас бүркітке байланған. Ол – Тәуелсіздік туымызды көтеріп самғап ұшып бара жат­қан бүркіт суретінің символы. Жазушы қиялы соны, сол ұлылықты меңзейтіндей.
Үлкен үш бөлім («Ғасырдың ға­жайып оқиғасы», «Өркениет өрісі», «Ал­ла­ның аманаты») түйіскен бұл роман бүгінгі күннің буы бұрқырап тұрған өзекті мәсе­ле­лерін қозғайды. Оқиғаға араласатын күре­та­мыр кейіпкерлер: Бақыткерек, Талап, Күр­леу, Тәрбие, Гүлнар, Тілеулес, Кенжекей тәрізді халық ішінен шыққан азаматтардың қай-қайсысы да – оқырман есінде сақталып қалатын бейнелер. Қоғам ісін алға жылжы­ту­шылар да – солар. Сеніп, иланып оқисың. Іс-әрекет, мінез-құлық жағынан біріне-бірі ұқса­майтын, толып жатқан заман­дас­та­ры­мыз­дың қазақ қоғамы алдында өздеріне тән арқалаған жүктері бар. Қарапайым бір мысал, оқымысты жігіт Күрлеу мен сыпайы, нәзік Сандуғаш қыздың сүйіспеншілік сәт­тері қандай оқырманды болсын соларға деген қамқорлық, тілектестікке шақырады. Достық көңілде отырып оқисың. Кітаптың негізгі арқауы өзіміз өмір сүріп жатқан тәуел­­сіз Қазақстанның мерейі болғанда, оны айшықтап жеткізуде романның өн бойын­дағы оқиға, көріністер қызмет ат­қа­рып, артынан сәтті үйлесімдер табылып жа­тады.
Романның аты айтып тұрғандай, бұл еңбек – Тәуелсіздігіміз арқалатып тұрған «Намыс найзағайының» жемісі. Қазақ­қа ғана емес, ізгі ниетті адамзат бала­сы­на шыт жаңа дауыспен жар салып, «ме­нің елімді көріңдерші, ұлтымыздан шыққан тұңғыш Президентімізді етене танып, ар­дақ­таңдаршы» деп тұрған құдайшылық таразы таным бар. Өзі тумысынан кең, дар­қан жаралған, жақсылыққа жаны құмар, өте еңбекқор жазушы Сәбит Досанов кезек­ті романын осылай жазуды өзіне зор міндет, ақаусыз борыш санағанын бай­қай­сыз. Қылаусыз сүйіспеншілік бар. Өзің ақ нанын жеп отырған Отаның жайлы оның қыр-сыры көркем ашылған сан салалы оқиға тізбектерін тұшынып оқисыз. Тәуел­сіз­дігіміздің төрешісі ретінде алынған Ақбас бүркіт біз көріп жүрген кәдімгі бүркіт қана емес, ол Қазақстан қоғамының бол­мы­сын екшеген әулие-абыз рухының сим­волы тектес. Соның параллель көрінісі іспетті. Үстімізден айналып ұшып жүрген қам­қор да қорғаушы бейне, Қазақ елі Тәуелсіздік алғаннан бері нендей күй, қандай ахуалдарды бастан кешіп, небір қиындықтарын артқа тастап, Прези­ден­ті­міз­дің жан пида еңбегінің, ерен күш-жіге­рінің арқасында күллі әлемге танылғанымыз көрініс береді. Талай мен деген мемлекетке асқақ арман болған Біріккен Ұлттар Ұйы­мы­на мүше болу жетістігімен қоса, Қазақ­стан­ның Еуропадағы қауіпсіздік және ын­ты­мақтастық ұйымына төрағалық ету мәр­тебесіне ие болуы айдай әлемнің наза­рын аударып отырғаны да – «Намыс най­за­ғайы» кіта­бы­ның белі қайыса арқалаған жүгі.
Кітапта жаңа астанамыздың әлем наза­рын аударған сәулетті ғимарат, құры­лыс­та­рына дейін сөзсіз мақтанышымыз ретін­де суреттелген. Автор оның өзін де қоғам да­муындағы сатылардың қатарында қи­сын­ды орнымен көрсете білген.
Кітаптың белді кейіпкерінің бірі Ерасыл бейнесінде авторға ұқсастық көп десек те, ол оқиға жүлгесімен жақсы кіріге жым­да­сып, роман жүгін арқалап, туындының бе­де­лін арттыра түседі. Үш қабырға толған үй кітапханасында жер жүзінде Әуезов бас­та­ған ұлы жазушылардың айтулы шы­ғар­­ма­лары көз сүріндіріп, орын таласа сіресіп тұр­­ғанының өзі қаламгер кейіпкер ту­ралы ой салып, талай мағына аңғартады және шығармада қонымды түрде алынған. Бұл жалпы жазушы атаулының, қазақ жа­зу­­шы­ларының беделін биіктете түседі. Оның бәрі сән үшін босқа жиналып тұр­ма­ғаны бел­гілі. Яғни ауадан кейін шығар­ма­шы­лық­пен ғана тыныстап өмір кешетін, өзін сол жолда құрбан етерліктей оқу мен жа­зу­ға жаны құмар Сәбит Досановтың өзін та­ни­сыз.
«Алланың аманаты» аталатын үшінші бөлімге Ел мен Елбасы еңбегі тікелей арқау болған. Тек бұл ғана емес, автор Астана ғи­ма­раттарының іші-сыртын қолмен қой­ғандай суреттеген. Осы тұста айта кетер­лік жайт, автор мейлі осындай құры­лыс­тар жө­нінде, мейлі саяси өміріміздегі, эконо­ми­камыздағы табыстар жөнінде жаза ма, осының бәрі – біздің Тәуелсіздік алған еге­мен елімізге деген ынтық­ты­ғы­мыз­дың, сүйіс­­пен­ші­лі­гі­міз­дің белгісі. Жазушы халық үшін жазады дейтініміз сол. Ота­нын сүйген әр­бір аза­мат аты табылып қойылған «На­мыс най­за­ғайы» аталатын бұл кітапты өзіне үлгі ет­се болады.
Ізденімпаз жазушы Сәбит Досанов бұл кітапта тек жетістіктерді ғана күйттеп кет­пей, қоғамдағы кейбір рухани олқы­лық­та­ры­мыз бен экономика жағындағы қор­да­ланып жүрген кем-кетіктерімізді де достық ниетпен қатар алып отырады. Жазбай отыра алмайтын Сәбит Досановқа анау бір жыл­дардағы өтпелі дағдарыс кезеңдер де сылтау бола алған жоқ. Бұрқыратып жазып, романдары шығып жатты. Оның мына кіта­бын­да өзі келтірген көптеген бейнелі, дана­лық ойлардың ішінде «нағыз жазушы түр­меге қамап қойса да, жазбай отыра ал­майды» деуі – соның айғағы. Кеудесіне пікір толып, тақырыптар лықсып тұратын жазу­шы қалам ұстамай отыра алмайды. Қорыта айтқанда, «Намыс найзағайы» романы – тәуелсіз елдің бүгінін паш еткен шоқтығы биік шығарма, сол себепті ол Мемлекеттік сыйлыққа лайық дей ала­мыз.