Мұқанов театры қалтарыста қалып қойды

Сәбит Мұқанов атындағы Солтүстік Қазақстан облыс­тық қазақ сазды-драма театрының ғимараты талапқа сай келмейді. 2000 жылы құрыл­ған өнер ұжы­мы осы күнге дейін бұрынғы энер­ге­тиктер кинотеатрының ескі ғимаратын паналап келеді. Қы­зылжар тұрғындары бас сұ­ғатын қазақ тілді санаулы ғана өнер ордаларының бірінің тар әрі шаһардың шеткері бөлігін­де ор­наласуы көптеген қиындықтар ту­дыруда. Театрға келушілер саны­ның сиреп кетуі де осының ке­сірі сияқты.
Өнер ошақтары қаланың халық көп жүретін немесе көлік көп қатынайтын бөлігінде орналасқаны жөн. Барлық дерлік қалаларда театрлар, кинотеатрлар мен концерт залдары орталықтан орын тепкен. Қызылжардағы театр да ортада тұр. Өкініштісі: ол қазақ театры емес. Қазақстан Конституциясы көшесінің бойында Н.По­го­дин атындағы орыс драма театры орна­лас­қан. Ал академик жазушы Сәбит Мұ­қанов­тың есімі берілген қазақ сазды-драма театры тоқалдан туғандай күн кешуде.
Кеңес өкіметі кезінде «Энергетик» кинотеатры атанып, кейін зауыт жекеше­ленділіп, қажетсіз болған соң оны күрделі жөндеуден өткізіп, Қызылжардағы аз қазаққа театр ашып беру ұйғарылған. Бұл жаңалыққа сол кезде қуанбаған қазақ жоқ шығар. Бірақ ол – осыдан 12 жыл бұрынғы жағдай. Күн өткен сайын Қызылжар қазақ­танып келеді, ауылдағы ағайындар да ақы­рындап қала маңына қоныстана баста­ды. Сан өскен соң сұраныс та өзге­ретіні белгілі. Қызылжарлық қазақтарға бүгінде заманауи үлгіде салынған өнер ордасы қажет.
Ал театр ұжымына келетін болсақ, бүгінгі күні театр үздік қойылымдарымен көрерменнің көңілінен шығуда. Театрда 30-ға тарта әртіс жұмыс істейді, репер­туар­да да 30-дан астам қойылым бар. Өт­кен 12 жылдың ішінде түрлі гастрольдік сапарларға шығып, өнер додаларында биік белестерден көріне білді. Мысалы Мысыр, Ресей сияқты шет мемлекеттерге де шығып, қазақ драма өнерін әлемге паш етті. Тек әртістерге ғимараттың тарлығы және залдағы акустиканың нашарлығы өз кедергісін келтіріп отыр.
Қуандық ҚАСЫМОВ, Сәбит Мұқанов атындағы облыстық қазақ сазды-драма театрының директоры:
– Осында бұрыннан келетін көрермен­деріміз әр қойылым сайын залы тарлау театрымызды бұдан да үлкен ғимаратқа ауыстыру жөніндегі ойларын айтып кетеді. Бұл – бір. Екіншіден, қазақ театры­ның ор­на­ласқан жері тұрғындар мен қала қонақ­та­рының келіп-кетуіне ыңғайсыз. Спек­такль­дер кешкі сағат 6-дан соң қойылады. Бізге келген көрермендер кеш­кілік жүріп-тұруда қиындық көреді, қоғамдық көлік­тер бұл жаққа аса қаты­намайды. Үл­кен ғимаратқа  деген сұра­ныс сахнаның тар­лығынан да туын­дап отыр. Сазды-дра­ма театр болғандық­тан, бізге оркестр орналасатын арнайы орын керек. Жуырда «Қыз Жібек» спек­таклін қойған кезде оркестрді орналас­тыру үшін алдыңғы қатардағы 40 орын­дықты алып тастауға мәжбүр болдық. Ал залдағы орындықтар­дың саны – небары 200-дей ғана.
Қызылжар қазақтарының тілегі жоға­ры жаққа да жетіп үлгерді. Парламент Се­на­тының депутаты Анатолий Башмаков­тың Премьер-министр мен мәдениет ми­нистріне сауал жолдап, қазақтардың жыр­ты­сын жыртып жүргені қуантады. Кезінде дәл осы сенатта депутат болған тағы бір қызылжарлық Тасбай Симамбаев қала атауының қазақшалануына қарсы болып, жағамызды ұстатқан. Ал атасы басқа болса да, Анатолий Афанасийұлы «қала қазақ­танып келеді, енді оларға үлкен театр са­лып берейік» деп сан мәрте айтып жүр.
Анатолий БАШМАКОВ, ҚР Парламент Сенатының депутаты:
– «Петропавл қалалық мәслихаттың депутаттары, облыс орталығының барлық тұрғындары атынан Сізге Сәбит Мұқанов атындағы облыстық қазақ сазды-драма теат­ры­ның құрылысына байланысты мә­селені шешу туралы өтініш білдіріп отыр­мын. Театр орналасқан ғимараттағы акус­ти­ка қолданыстағы нормаға сәйкес кел­мей­ді. Бұрын бұл ғимаратта «Энерге­тик» кинотеатры орналасқан болатын. Мұн­да көрермендер орны жеткіліксіз, грим­деу және шығармашылық жұмысқа қа­жетті басқа да бөлмелер жоқтың қасы. Пет­ропавл – негізі 1752 жылы қаланған кө­не қала. Облыс орталығында ұлты қазақ аза­маттар саны жыл сайын көбейіп келеді. Мемлекеттік тілде оқытатын 10-нан астам мек­теп ашылып, жұмыс істеу­де. Арнайы жоба бойынша салынған қазақ мем­лекеттік театрын сол­түстік­­қа­зақ­­стан­дықтар үлкен тарту ретінде қа­был­д­ар еді, ол Қазақстан­ның солтүсті­гінде мемлекеттік тілді дамытудың өзінше бір тірегі де болар еді» еді делінген ол са­уалда.
«Театрдың ашылғанына көп уақыт өте қойған жоқ, жас ұжымға жаңа ғимараттың қажеті қанша» деушілер де жоқ емес. Алайда тарихқа көз жүгіртсек, өткен ға­сырдың 50-жылдарына дейін Қызылжарда қазақ театры болған екен. Өнер ордасында қазақтың еңбек сіңірген және Халық әртістері қызмет еткен болатын. Атақты жерлес ақынымыз Игібай Әлібаев та осы театрда өнер көрсеткен. Бірақ кейін бұл театр батысқа көшіріліп, әртістер тарап кеткен. Демек, қазіргі театр қара шаңырақ­қа ие болып отыр деген сөз.
Талғат АҚЫЛБЕКОВ, Солтүстік Қазақ­стан облыстық мәдениет басқармасының бастығы:
– Халықтың қазақ театрына жаңа ғимарат салып беру туралы ұсынысы жер­де қалған жоқ. Барлық талаптарға сәйкес келетін заманауи ғимарат салуды жоспар­лап отырмыз. Жобалық-сметалық құжат­тар­ды жасауға облыс бюджетінен қаржы бөлінді. Енді қаланың орталығынан оңтай­лы жер іздестіріп жатырмыз. Үлгі ретінде жуырда ғана ашылған Қостанай облыстық театрын алып отырмыз. Бұл қаладағы ең сәулетті ғимарат болмақ. 1000 және 200-300 кісілік екі зал болады. Яғни үлкен залда салтанатты кештерді, концерттерді де өткізе беруге болады. Ғимаратты екі қабат етіп саламыз. Сондай-ақ облыстық филармония да баспанасыз жүр, қазақ театрының ескі ғимаратына солар жайға­сар еді.