Қазақтың қайраткер ұлы дүниеден озды

Орал Байқонысұлы Мұ­хамеджанов. Бұл есім – күллі Алаш баласына ете­не таныс. Бұл есім Тә­уел­­сіз Қазақ елінің барша аза­матына ыстық. Өйткені мем­лекет және қоғам қай­рат­кері, ҚР Парламенті Мә­жілісінің депутаты Орал Байқонысұлы мем­ле­кетімізді өзгелермен те­ре­зесі тең ел ету жолында тал­май еңбек етті. Амал не­шік, осы аптада қазақ жұрт­шы­лығы «елім» деп ту­­ған Оралдай оғ­ла­ны­нан айы­рылып қалды.

1948 жылы қарашаның 11-інде ту­ған Орал Мұхамеджанов 65 жыл­дық ғұ­мы­рының ең жемісті жылдарын қа­зақ тәуел­сіз­дігінің іргетасын қалау, қа­зақ мем­ле­ке­ті­нің егемендігін қа­лып­­тас­ты­ру, тәуелсіз ел­дің төл заң­дарын қа­былдау, шынайы кон­ститу­цио­­на­лизм­ді орнату мақсатына ар­­нады. Ол мем­лекетіміздің шаңы­ра­ғы биік болуы үшін тер төкті.
Орал Мұхамеджанов қазақтың жүз­­де­­ген асылдарын туған қасиетті Тор­ғай то­пы­ра­ғында дүниеге келді. Ба­лалық балғын ша­ғын Қостанай қа­ласында өт­кіз­ді. 1971 жылы Но­во­сі­бір­дегі коопе­ра­тивтік сау­да ин­сти­ту­тын бухгалтер-эко­номист ма­мандығы бо­йынша бі­тіріп, еңбек жолын Қос­та­най об­лыс­тық Тұ­ты­ну­шылар одағында қа­тардағы қыз­меткер бо­лып бастады. Ке­­йін­нен Ал­маты жо­ғар­ғы партия мек­тебін та­мам­дап, Торғай облы­сын­да түрлі пар­тия­­лық қызметтерді ат­қар­ды.
Орал Мұхамеджанов Қазақстан Рес­­­пу­­бли­касының 13-ші шақырылған Жо­ғарғы Кеңес депутаты болып, пар­ла­менттегі қызметін Кеңестер Одағы тұ­­сында бастады. Тәуелсіздік алған жыл­­­дардан кейін ҚР Пре­зи­ден­ті Әкімшілігінің ұйымдастыру-бақы­лау жә­не кадр саясаты басқар­ма­сы­ның Мемлекеттік инспекторы қыз­метіне та­ғайындалып, Елбасымыз Нұр­сұлтан Әбіш­ұлы Назарбаевтың се­нім­ді серігіне ай­­налды. Сонымен қа­тар Парламент Мә­­жілісі төрағасының орын­басары, ІІІ-ІV ша­қы­рылымдағы Пар­ламент Мә­жі­лісі төр­ағасы болып қызмет атқарды.
2012 жылдың қаңтарынан бастап, ҚР Пар­ламенті Мәжілісінің V шақы­ры­­лы­­мы­ның депутаттығына «Нұр Отан» ха­лықтық-де­мо­кратиялық пар­тия тізімі бо­йынша сай­ла­нып, фрак­ция же­­тек­шісі, кейіннен Ха­лық­аралық іс­тер, қорғаныс және қа­уіп­сіздік ко­ми­тетінің мүшесі болды.
Халыққа еткен еңбегі еленіп, «Па­ра­­сат», «Құрмет» ордендерімен, «Қа­зақстан Рес­публикасы Кон­сти­ту­ци­я­сы­ның 10 жыл­дығы», «Астананың 10 жыл­­дығы», «ҚР Пар­ламентінің 10 жыл­­дығы» медаль­да­рымен және Ресей Фе­дерациясының «Дос­тық» орденімен марапатталды.
Орал Мұхамеджанов қазақ саяси сах­­насында тектіліктің символы бола біл­ді. Орал Байқонысұлын жақсы бі­ле­тіндер оның атасы Мұхамеджанның ХІХ ғасыр­дың аяғы мен ХХ ғасырдың ба­сында Қос­та­най, Торғай, Ақтөбе аты­рабына әйгілі әнші-сазгер, ақын, ал әке­сі Байқоныс Ұлы Отан соғысына де­йін Қостанай облыстық фи­лар­мо­ниясында әртіс болғанын, Оралдың өзі де жезтаңдай әнші екенін тіл­ге тиек етеді. Бірақ ол әншілік жолды таң­да­май, бар қарым-қабілетін, талантын ел­­ге пайдалы Заң шығару ісіне жұм­са­ды.
Орал Мұхамеджанов жур­на­лис­тер­ге бер­ген бір сұхбатында: «Тұрақ­ты­лық, ұлт­ара­лық және діниаралық тү­сіністік, достық – еліміздің ең басты бай­лығы. Осы бай­лықты біз қолы­мыз­дан келгенше молай­тып, Қа­зақ­стан­ның келесі ұрпағына сол қал­пында сақтап, табыстауымыз керек» депті. Ол сол өзі айтқан байлықты өз ұлтына табыстап өмірден озды.
Бақұл бол, арда азаматым!

Елбасы көңіл айту жеделхатын жолдады
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев белгілі мемлекет және қоғам қайраткері, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты Орал Мұхамеджановтың қайтыс болуына байланысты туыстары мен жақындарына көңіл айту жеделхатын жолдады.
Жеделхатта Орал Байқо­ныс­­­ұлы­­ның іскерлік және ұйым­­дас­ты­ру­шылық қабі­ле­ті­мен жастай көзге тү­сіп, басқару ор­­ган­да­рында түрлі жа­уапты қыз­меттер ат­қарып, мол тә­жі­рибе жинақ­та­ғаны атап өтіл­ген.
«Қазақстан Тәуелсіздік ал­ған ал­ғашқы күн­нен Президент Әкім­­­ші­лігінде және Үкі­мет ап­па­­ратында бө­лімдер басқарып, Пар­­­ламент Мә­жілісінің де­путаты, кейін Па­лата Төр­ағасы бо­ла жүріп, өзінің мол бі­лімі мен бүкіл қажыр-қайратын ту­ған елімізді көр­кейтуге, оның құ­­қықтық-заңнамалық ба­за­сын қа­лып­тастырып, нығайтуға жұм­­са­ды. Қай қызметте жүрсе де, ақ­жар­қын мі­незімен, адам­гер­шілік қа­сиет­­терімен әріп­тес­те­рінің ара­сында әр­дайым зор абы­рой мен беделге ие болды. Оның еңбегі жо­ғары мем­ле­кеттік на­гра­да­лар­мен атап өтілді», – делінген же­дел­хатта.
Нұрсұлтан Назарбаев О.Мұ­­­ха­­­мед­­жа­нов­тың есімін және оның Қа­зақстанның да­муына қос­­қан үле­сін халқымыз ұмыт­пай­­­тынын атап өткен.

Өр тұлғалы Оралымыз еді...

Алдан СМАЙЫЛ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:
– Жас Қазақстан Республикасының көр­нек­ті саяси қайраткері Орал Байқонысұлы тә­­уелсіз елдің заң шығару органының қа­лып­тасуына, толысуына да ерекше еңбегі сің­ген айтулы Алаш азаматы еді. Мен Оре­кеңді көптен біле­м­ін. Торғай даласында ел бас­­қарып жүргенде, Мә­жілістегі төраға ла­­уа­зымында араластық, пі­к­ірлес болдық. Ол кісінің екі қасиетіне таң­ға­латынмын. Бі­рін­­шісі – өте іскер болды. Өз ұл­тына, Ота­ны­­на, еліне, жеріне деген жана­шы­р­лығы да алабөтен еді. Екін­шіден, ол кісі қа­зақ хал­қының дархандығын, өнерін, кісі­лігін, адам­гершілігін бойына мол сіңірген на­ғыз ұлттық тұлға еді. Тамылжытып ән салғаны қан­дай еді!?. Үлкенмен де, кішімен де әзіл­де­сіп, қамқорлық жасай да білетін. Біз, шын­туай­тын­да, үлкен азаматтан айы­рыл­дық.
Рамазан СӘРПЕКОВ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:
– Қаралы күн. Біз зор тұлға, беделі биік мем­­лекет қайраткерінен айырылып отырмыз. Мен Орекеңмен Парламентте ғана емес, 1988 жылдан бастап 1992 жылға дейін бір ау­дан­да қызмет істеген едім.  Ол аудан бас­шы­сы болды, мен аудандық сот төрағасы едім. Өзіміз де көршілес тұрдық. Сол тұстан бас­тап арамызда үлкен сыйластық орнады, адам­гершіліктің үлгісін бізге ғана емес, бар­шаға көрсете білді. Бағымызға қарай, Пар­ла­мент Мәжілісінің 2-3 шақырылымында әріп­тес ретінде де қызмет етіп келе жатқан едік. Таудай тұлғалығы, биік адамгершілік пен аға­йынға деген сенімділігі, үлкенге құрмет пен кі­шіге ізеті – осының бәрі Орал Байқоныс­ұлы­ның қалыптасқан және қалыптастырған ортасының кеңдігін білдіреді. Осындай жар­қын мінезді, ашық көңілді Алаш қайраткерінің ар­тын­да жақсы әңгіме ғана қалатыны сон­дық­тан. Мен Орекеңнің өзінің әулетін ғана емес, Нау­рызым ауданында тұратын туған-туыста­рын да жақсы білетін едім. Көңілім күй­зе­ліп отыр­ғаны сондықтан. Қайғыға ортақпын.
Азат ПЕРУАШЕВ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:
– Қоспалаталы кәсіби Парламентті, Қа­зақстандағы парламентаризмді қалып­тас­тыруда Орал Байқонысұлының үлесі аса зор еді. Мен ол кісінің қарапайым депутат ретінде де, спикер ретінде де өз ісіне ерекше ден қоятынына қым-қуыт қарбалас жұмыс барысында әбден көзім жеткен. Сон­дықтан да мезгілсіз қаза біздің бар­ша­мыз үшін орны толмас өкініш дер едім. Өйт­кені Орал Мұхамеджановтың өмірі мен еліне сіңірген еңбегін жоғары бағалай отырып, тірі жүрсе халқына пайдасы тиетін әлі де көп шаруа тындырар ма еді деп те ойлаймын. Әлбетте, О.Мұхамеджанов өзі­нің спикер, депутат және белсенді пар­ла­мент­ші ретіндегі қызметін биік деңгейде ат­қа­ра алды. Айрықша атап өтерлігі – пар­ла­­м­енттік пікірталастарда өзін жоғары мә­де­ниетті тұлға, нағыз зияткер ретінде мо­йын­датты. Сондықтан бұл – біздің мем­лекетіміз үшін орны толмайтын қаза.
Абай ТАСБОЛАТОВ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:
 – Кейінгі жастарға үлкен үлгі бола­тын аға­лық орны ерекше жан еді. Оның жа­на­шыр­лығы да басқадан ерекше бол­ды. Әсі­ресе жас депутаттарға деген қам­қорлығы мен қолдауы әрқашан се­зіліп тұратын. Ме­нің ойымша, мықты мем­лекеттік деңгейдегі тұл­ғаның, саяси жә­не қоғам қайраткерінің қа­засы бә­рі­м­ізге де оңай тиген жоқ. Соның ішін­де Мә­жілістегі депутаттардың қа­быр­ғасын қа­йыстырып кетті.