Сахнаның ханшайымы өмірден өтті

Қаңтардың соңғы күнінде бар ғұмырын ұлтымыздың сахна өнеріне арнаған қазақтың әйгілі актрисасы Хадиша Бөкеева 95 жасында дүниеден өтті.
Бүгін артында аңырап қалған ел-жұрты қа­зақтың Хадишасы атанып, сахна хан­ша­йымына айналған өнер саңлағын соң­ғы сапарға шығарып салады. 95 жас са­на­лы адам үшін ұзақ ғұмыр болып кө­рін­генімен, қазаның аты – қаза.
Есімі елге белгілі өнер қайраткері Ха­ди­ша Бөкеева – бірнеше ұрпақтың алдын­да талай тағдырлы образдарды сомдап, ізі­­нен талантты шәкірттерін ертіп, оларды өсі­­ріп-баптаған ұстаз-актриса.

Шымкенттегі облыстық қазақ драма теа­трында, Алматыдағы М.Әуезов атын­­­­­дағы Қазақ драма театрында ұзақ жылдар ең­бек еткен Хадиша Бөкееваға 1957 жы­лы Қазақ ССР-інің Халық әртісі, 1964 жы­лы КСРО Халық әртісі атағы бе­рілді. Ал­ма­ты­дағы өнер институтында шә­кірттер тәр­бие­леген танымал актриса 1974 жылы про­фессор атанды. Қа­зақ­стан өнеріне қос­қан үлесі үшін Ленин, «Құрмет Белгісі» ордендерімен ма­ра­пат­талған.

Қазақ сахнасында ана бейнесін және басқа да көптеген романтикалық бейне­лер­ді сомдаған Хадиша апамыз шын мә­нінде сахнаның хас шебері еді. Қазақ театрының даму жолындағы алғашқы бас­палдақтарын қаласқан Хадиша апамыз ұлт­тық театр өнеріндегі майталман ар­да­герлеріміздің көзіндей еді. Ғасырлардың куәсі болған үлкен талант иесі өзі сомдаған образдары арқылы қазақ әйелінің ішкі жан дүниесін, оның қуанышы мен күйі­ні­шін, жалпы адами болмыстың тұңғиық сыр­ларын ашып көрсетті. Ол кісі сахнада ой­нап жүріп өз көрерменін ойланта бі­летін, сол арқылы санаға сәуле түсіріп, әрбір көкейде бір үміт шоғын тұтата біле­тін. Ол кісі табиғи дарынын білімімен ұш­тас­тыра білді және өз білгенін өзінен ке­йін­гі буынға үйретуден жалықпады. Сах­на­мен тыныстап, сахнамен өмір сүрді. Өнер үшін жанын пида етіп жүріп, тіпті өзі­нің жеке өмірін құру үшін пендәуи дүние­лер­ге бас ұрмады. Киелі қазақ сахнасын күн­делікті тұрмыстың қызығынан биік қой­ды. Есесіне, ұлттық өнерге жан-тәнімен бе­ріліп, кейіпкерлерімен бірге жасап, то­лассыз тер төге еңбек етті.
«Өнер адамы қартаймайды» деген қанатты сөз бар. Мұның бір дәлелі ретінде жасы 80-ді еңсеріп, 90-ға бет алған шағында да шығармашылық биігінен түс­пеген Хадиша апамыздың бірқатар сах­налық қойылымдарда өнер көрсет­кендігін айтсақ та жеткілікті.
Елі мен жерін шексіз сүйген актрисаны хал­қы да сый-қошеметке бөледі. Атақ-абыройдан да кенде болмады. Бірақ осын­шама бедел мен құрметке бөленіп жү­ретін Хадиша апамыздың жаны жал­ғыздықтан жапа шегетіндей. Осындай сәттерде ол кісіні жалғыздықтан құтқарған бір-ақ нәрсе бар еді. Ол сахна мен кө­рермен болатын. Сондықтан да біздің ойы­мызша Хадиша апамыз, керісінше, жал­ғызсыраған қазақ­тың жанына жұ­ба­ныш сыйлаған нағыз сахна хан­ша­йымы бо­ла білді.

• Қазақ өнерінің көгінде жарық жұл­ды­зын жаққан қайталанбас сахна шебері Хадиша Бөкеевамен қоштасу рәсімі бүгін М. Әуезов атындағы Қазақ академиялық драма театрында са­ғат 10:00-де басталады. Марқұмның де­несі Алматы маңындағы Кеңсай зи­ратына жерленеді. Өмірдегі өлмес өнерін мәңгі­лікке жалғап кеткен Хадиша апамыз­дың жат­қан жері жайлы, топырағы торқа бол­сын...

Бір ауыз сөз
Театрдың анасындай еді...
Есмұқан ОБАЕВ, М.Әуезов атындағы Қазақ академиялық драма театрының директоры:
– Қазақтың кәсіби ұлттық театр өнері өте бір ауыр қайғыға душар болды. Хадиша апамыздың өмірден өтуі – бұл Әуезов театрының ғана қай­ғысы емес, жалпы өнерсүйер қа­уым­ның, жалпы қазақ халқы үшін де орны тол­мас қаза. Ол кісі біз үшін театр­дың анасы, кешегі алыптар тобы­ның көзі еді. Осындай орасан талант­қа иелік ет­кен ерекше актрисамыз өзімен бірге бү­тін бір дәуірді арқалап кеткен­дей бо­лып отыр. Ол кісі қайталанбайтын ірі тұл­ға, интеллектуалды әрі сезімтал ак­тер еді.
Кезінде қазақ даласы театр ма­ман­дарынан тапшылық көріп отыр­ған тұс­та Хадиша апамыз Ресейде ар­найы кәсіби білім алып, кейін елге келіп қа­зақ сахна өнерінің дамып, же­тілуіне тік­елей атсалысты. 95 жылдық ғұ­мы­рының 60 жылдан астам кезеңін театр сахнасында өткізді. Бәрімізге ұстаз бол­ған апамыз, әсіресе ана бей­несін сом­дау үшін жан-тәнімен беріліп, ак­тер шеберлігінің қыр-сырын толық ашып, өз биігінен көріне білді. Шы­ғар­ма­шылықта қандай шына­йы, адал бол­са, қарапайым өмірінде де сондай кір­шіксіз адам еді. Өкінішке қарай, сан ұр­пақ­ты тәрбиелеген апамыз бұл дү­ние­ден ұрпақсыз өтіп бара жа­тыр. Бірақ ар­тында елі мен өзі тәр­бие­леп өсірген шәкірттері мен өнерлі ұр­па­ғы барда Ха­диша Бөкеева есімі қа­зақ­тың жүре­гі­нен ешуақытта өшпек емес.
Өз «менін» қалыптастырып, өз мектебін жасаған...
Әшірбек СЫҒАЙ, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, театр сыншысы:
– Соңғы кезде жиі айтылып кеткен қаза туралы суық сөздер жүрегімізді қарып отыр. Өткен жылдың соңы мен биылғы жылдың басында қазақ халқы бірнеше өзінің адал перзенттерінен, қадау-қадау тұлғаларынан айырылды. Бұл енді – жазмыштың ісі. Алдында Фа­рида Шәріпова, Құдайберген Сұл­тан­баев, одан соң Қадыр Мырзалиев ағамыз, енді міне, Хадиша апамыз... Бір қарағанда 95 жасқа келіп, бақиға ат­танған Хадиша Бөкеева апамызды жа­рық дүниеден армансыз өтті деуге бо­латындай. Әйтсе де армансыз адам бол­майды. Хадиша апамыздың да жан-жүрегінде сақтаған талай ар­ман­дары өзімен бірге келмеске кеткен шығар.
Десек те, өмірінің басым бөлігін сахнаға арнаған апамыз тірлігінде бақытты сәттерді бастан кешкеніне жә­не өзгелерге де бақыт сыйлап кеткеніне кү­мәнім жоқ. Қабілеті ерекшеленіп тұ­ратын Хадиша апамыз қазақ театры та­ри­хындағы алғашқы қарлығашта­ры­мыз­дың бірі болды. Табиғатынан да­рынды болуымен қатар, ол кісі Ленин­град театрының майталман­да­рынан тә­лімді дәріс алған, оқығаны көп, бі­лікті актриса еді. Хадиша апамызды өнерге қызмет етіп, қаншама кейіп­кер­лерді сомдай жүріп өзінің «менін» қалыптастырып, өзінің мектебін жасап кеткен тұлға деп айтуға тұрады. Ол кісі бойында бар бүкіл талантын халқына сарқып берді. Апамыздың шәкірттері бүгінде өнердің әр саласында жүр. Үлкен жасқа келіп, фәниден бақиға аттанып бара жатқан апамыздың қабірі кең, алды жарық болсын. Бәрімізге осы кісінің жасын берсін деп тілейік...