Ұлт әдебиетін ұлықтаған ғалым еді...

Қазақ әдебиеттану ғылымы тағы бір қадірлі қаламгерінен айырылды. Елімізге есімі белгілі ғалым, аудармашы, филология ғылымының докторы, профессор Жұмағали Ысмағұлов 84 жасқа қараған шағында дүниеден озды.

Саналы ғұмырын ұлт әдебиетінің өр­кен­­деуіне арнаған ғалымның артынан ай­тар ойы салмақты ғылыми еңбектері мен әде­би кітаптары, аудармалары қалды. Ға­л­ымның ізденіс жолындағы негізгі зерт­теген тақырыптарының ішіндегі ең шоқ­тығы биігі – хакім Абай шығармашылы­ғы­на үңіл­ген зерттеулері. Жоғары білім ал­ғаннан кейін қызметке ерте араласа бас­таған қаламгер әдебиет әлеміне үңілуден еш­қашан қол үзген емес. Әсіресе өмірінің соң­ғы жылдары өнімді еңбек етіп, ұс­таз­дықтан да қол үзген жоқ.
Жұмағали Ысмағұлов 1928 жылы 17 сә­уірде Қостанай облысының Сарыкөл ау­данындағы Соналы ауылында туған. Орта мек­тептің 8-сыныбын бітіргеннен кейін, 1942 жылы алғашында Әулиекөлдегі ау­дан­дық газет баспаханасында әріп те­ру­ші, сосын аудандық газет редакция­сында жа­уап­ты хатшы болып істеген. 1951 жылы Қа­зақ мемлекеттік университетінің жур­на­листика факультетін бітірген. 3-курс сту­денті кезінде-ақ «Коммунист» (қазіргі «Ақи­қат») журналында партия тұрмысы бө­лімінің меңгерушісі болып істеді, көп ұза­май оның жауапты хатшысы және ре­дакция алқасының мүшесі болды. 1952-1987 жж. «Үгітші блокноты» («Блокнот аги­татора») журналының жауапты ре­дак­торы, Қазақстан КП Орталық Комитетінің нұс­­қаушысы, республикалық «Қазақ әде­бие­ті» газетінің бас редакторы, Алматы облыстық «Жетісу», Шығыс Қазақстан облыстық «Коммунизм туралы» газет­те­рінің редакцияларында жауапты қыз­мет­кер, Қазақстан Компартиясының Орталық Ко­митеті жанындағы Партия тарихы инс­ти­тутында аударма секторының меңге­ру­шісі, Қазақ КСР Министрлер Ке­ңесі жанындағы Мемлекеттік ақпарат агенттігі (ҚазТАГ) директорының орынба­са­ры, директоры болған. 1985 жылы он бірінші сайланған Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты, 1986 жылы Қазақстан Ком­пар­тиясының ХVI съезінде Орталық Комитет мүшелігіне кандидат болып сай­ланды.
1987 жылдан бастап М.О.Әуезов атын­­дағы Әдебиет және өнер институтын­да аға ғылыми қызметкер болып істеді. 1994 жы­лы «Абай: ақындық тағылымы» («Ғы­лым») атты монографиясы жарық көр­­ді. 1995 жылы «Абай поэзиясындағы өмір шын­дығын бейнелеудің реалистік прин­­цип­тері» деген проблема бойынша док­тор­лық диссертация қорғады. Абай­дың шы­ғармашылық мұрасын бас­ты­ру және зерт­теу жөніндегі жұмыстары үшін Қа­зақ­стан Республикасы Мемлекеттік сый­­лы­ғының лауреаты атағына ие болды. 1996 жылы Қазақстан Әлеуметтік ғы­лым­дар ака­демиясының академигі болып сай­лан­ды. Кейінгі кезде М.Әуезов атын­дағы Әде­биет және өнер институтында Абай­тану бө­лімінің меңгерушісі болып іс­теді.
1991-96 жылдары қоғамдық не­гізде Жазушылар одағы басқармасының жа­нындағы Көркем аударма қауымдас­ты­ғы президентінің міндетін атқарды.
Ұзақ жылдар бойы баспасөз беттерінде жарияланған мақалаларының біразы «Мар­жан мен махаббат» (1965), «Адам ме­йірі» (1968) атты жинақтарға ен­гі­зіл­ді. 2008 жылы «Өнер» баспасынан «Абай: да­налық дәрістері» атты ғылыми-пу­бли­цис­тикалық монографиясы жарық көр­ген.
Бальзактың «Үзілген үміттер», «Жер­гі­лік­ті дәрігер», «Шегрен былғары», Стен­даль­­­дың «Қызыл мен қара», Ю.Бон­да­рев­тің «Жағалау» және «Таңдау», В.Ан­чиш­­кин­нің «Арктика аңызы», П.Коэльоның «За­­һир», В.Вересаевтың «Тығырықта» ро­ма­­ны мен «Өмірге беталыс» повесін, В.Даль­­дің «Бекей мен Мәулене», Э.Каза­ке­вич­­тің «Көк дәптер» атты шығармаларын қа­­зақ тіліне аударған.
Қазақ сөзінің қадір-қасиетін танып, ұлт­­тық әдеби мұрамызды зерделеп, тал­ғам таразысына сала білген, ақылы мен па­расаты биік, білікті ғалым – әдебиеттану саласына сіңірген еңбектері үшін «Халық­тар достығы», «Құрмет» ордендерімен, көп­­те­ген медальмен марапатталған, Қа­­зақ­­стан Республикасының еңбек сі­ңірген мә­дениет қызметкері.
Тұрсынбек Кәкішев, филология ғылымының докторы, профессор, академик:
– Жұмағалимен КазГУ-да қатар бі­лім алдық. Ол бізден бір курс төмен оқы­ды. Сол кездің өзінде ол қа­тар­лас­тарынан білімінің тереңдігімен, зе­рек­тігімен, алғырлығымен ерек­ше­ле­ніп тұ­р­атын. Қоғамдық істерге де бел ше­шіп кірісіп кететін. Университетте оқып жү­ріп, Қыздар педагогикалық уни­­вер­ситетіндегі қыздарға қол ұшын бе­ріп, олардың қабырға газетін шы­ғарысып тұрды. Бұл кезең соғыстан ке­йінгі ауыр жылдар болатын. Кездескен қиын­дық­тарға қарамастан, біздің ұр­пақ ғы­лым мен білімді игеруге, елге қыз­мет етуге ша­мамыз келгенше тал­пы­ныс жа­са­дық. Жұмағали оқуын үз­дік­тер са­пы­нан бітірген соң, жас та бі­лікті маман ре­тінде жауапты жұ­мыс­тар­ды атқарды. Өзінің қабілет-қа­ры­мының арқасында ұзақ жылдар жо­ға­ры лауазымды қыз­мет­терді де атқарды. Ке­йіннен әде­биет­­тануға толығымен ден қойып, абай­­тану ілімін дамытуға ат­салысты. Ел білетін Жұмағалидің ерек­ше бір қа­­сиеті оның шыншылдығы болатын. Ол қаһарлы 1986 жылдың Желтоқсан кө­терілісі кезінде ҚазТАГ-тың басшысы бо­лып тұрғанда республикалық ба­сы­л­ымдарда Желтоқсан шындығын бей­нелеген фотосуреттерді жария­лат­ты­рып жібергені үшін қызметінен алас­та­тылған еді. Осының өзі оның ұлт үшін кү­ресуден тартынбаған азамат екенін аңғартады. Қазақ әдебиеттану ғы­лы­мында өз қолтаңбасын айшық­таған ға­лым Жұмағалидің артында қалған ең­бектері әлі талай ұрпақтың қажетіне жа­райтынына сенеміз.
Ұлтымыздың руханиятын көтеруге қа­рымды қаламымен, азаматтық та­ла­бымен қалтқысыз қызмет еткен құрметті ға­лымды соңғы сапарға шығарып салу рә­сімі дүйсенбі күні, қаңтардың 17-сінде Ал­матыдағы М.Әуезов атындағы Ака­де­мия­лық драма театрының ғимаратында сағат 10.00-де өтеді.