Анығы – осы

«Алаш айнасы» газеті ел ішінде жиі айтылып, жиі жазылса да, көп адам мән-мағынасын біле бермейтін кейбір сөздерге талдау жасайтын болады. «Анығы – осы» айдары арқылы газетіміздің әр санында мән-мағынасы беймәлім сөздердің түбірі неден шыққаны, халық арасында тез тарап кетуіне не себеп деген сұрақтарға жауап іздемек. Мәселен, қазіргі уақытта қазақ тілінде кірме (парсы және араб тілінен енген) сөздерді айтпағанда, арамызда қазақтың кейбір сөздерінің мағынасын түсіне бермейтін қандастарымыз баршылық. Сондықтан біз бүгінгі санда қазақтың салт-дәстүрі, мифологиялық түсінігі мен ырым-тыйымдарының бірқатарын тізбектеп шықпақпыз.

Ырым-тыйымдардың дұрыс айтылуы:
•Үлкеннен бұрын сөйлеме.
• Үлкеннен бұрын тамақ жеме.
• Үлкеннен бұрын отырма, жатпа.
• Үлкеннің бетінен алма.
• Шақырмаған жерге барма.
• Рұқсатсыз үйге кірме.
• Жұрт көзінше кекірме, қасынба.
• Жұрт алдында құлағыңды қа­сыма, мұрныңды шұқыма.
• Жерді сабама, жерді тепкілеме.
• Баланы шошытпа.
• Атқа теріс отырма.
• Қайықты тербелтпе.
• Әдепсіз сөзді айтпа, өтірік айтпа.
• Мақтаншақ болма, тәкаппар бол­ма.
• Әйелге күш көрсетпе.
• Малды боқтама.
• Асты қорлама.
• Жәндікті жәбірлеме.
• Уһілеме.
• Маңдайыңды, басыңды ұрма.
• Ошақты аттама.
• Жаман әдет үйренбе.
• Жаманат шақырма.
• Жаман ырым жасама.
• Етбетіңнен жатпа.
• Ерсі қимыл жасама.
• Шашыңды, тырнағыңды өсірме.
• Кісі төсегіне отырма.
• Теріс қарап отырма, жүреңнен отырма.
• Сол қолмен тамақ ішпе.
• Шалбарды басыңа жастама.
• Қолыңды артыңа ұстама.
• Түнде мал санама.
• Түнде күл шығарма.
• Таңертеңгі асты тастама.
• Көзіңді жыпылықтатпа.
• Қолыңды кеудеңе қойма.
• Ерніңді шығарма.
• Орындықта аяғыңды айқас­тырып отырма.
• Бала бетіне үрлеме.
• Тырнағыңды тістеме.

Құрметті оқырман!
Газетіміздің алдағы сандарында да қазақтың әдет-ғұрып ишараларын бөлім-бөлімімен назарларыңызға ұсынатын боламыз.
Жарияланған сөздерге қатысты айтар ой, қосар пікірлеріңіз бен ұсыныстарыңыз болса, хабарласа жүріңіздер!
Байланыс телефоны: 8 (727) 3 888 062