Сүт өндірісіне ұлттық технология керек

Жақында Астанада бас қосқан мамандар Қазақ­станның үздік сүт өнімдерін анықтады. Ал отандық өнім өндірушілер өз мәселелерін ортаға салып, бүгінгі Кеден­дік одақ аясында бәсе­кеге қабілетті тауардың сапа­сы мен қауіпсіздігін тағы бір мәрте пысықтап шықты. Ғалымдардың сөзіне қарағанда, сүт өндіру саласындағы қазақ ұлтының әмбебап тех­нологиясы отандық тауардың бәсекеге қабілеттілігін арттыра алады.

Тауарлы өндіріс қажет
Қазақстанның сүт одағы ұсынып отыр­ған мәліметке сәйкес, бүгінде қазақ­стан­дық тұтынушы сүт және ашыған сүт өнім­дерінің 80 пайызын отандық тауар өн­ді­рушілерден сатып алады. Бұл – қуанарлық жағдай. Себебі қазіргі Кедендік одақтың ашық экономикалық аумағына қарамастан, ел азаматтары көп жағдайда туған жердің өнімін таңдайды екен. Бірақ май және ірімшік өнімдерін шығару жағынан кедендік одақтастар – Ресей мен Беларусь бола­шақта отандық кәсіпкерлерді ығыс­тыратын сияқты. Себебі бізде осы өнімді өндіретін сапалы шикізат жоқ. Сондай-ақ сүт шикізатын шалғай жерлерден тасы­мал­дауға кететін шығын дайын өнім құнын ақтамай­ды. Мәселен, 300 шақырым шал­ғайда орна­лас­қан шаруашылықтан бір тонна сүтті әкелуге кететін шығын сол сүттің өз баға­сынан да қымбат болып кетеді екен. Соның салдарынан Қазақ­стан қазірдің өзінде ірімшік пен май өнім­дерінің 50 пайызын шекараның арғы жағынан алды­ртуға мәж­бүр. Жалпы, бізде сүт өнімдерінің тек 10 пайызы ғана ірі кәсіпорындарда шығары­лады. Ресейде бұл көрсеткіш 40 пайыз болса, Беларусьта 90 пайызға дейін жетіп отыр. Сол себепті мамандар Кедендік одақ аясында Қазақстанның нарығын дәл сол Беларусьтің сүт өнімдері басып алады деп қауіптеніп отыр.
Ұлттық өнім бәсекеге сай бола алады
Академик Мәриям Алимарданованың пайымдауынша, Кедендік одақ аясындағы тауар бәсекесінде Қазақстан біраз жетістіктерге жете алады. Ол үшін, ең алдымен, қа­зақтың ұлттық сүт өндірісін барынша дамы­ту қажет. «Қазіргі кезде біз тек сүт және сүттің ірітілген өнімдерін ғана шыға­рып жатырмыз. Бүгінгі нарық үшін бұл тым аз ұсыныс. Себебі ондай өнімдерді көрші Ресей мен Беларусь елдері де өндіріп келеді. Біз болсақ, оған ұлттық сүт өнімде­рі­мізді қосып, отандық сүт тауарларының бәсекеге барынша қабілетті болуын қам­тамасыз ете аламыз. Мысалы, біздің қы­мыз, шұбат, құрт, жент, қоспа сияқты ұлт­тық сүт тағамдарымыз эко­логиялық таза әрі денсаулыққа пайдалы. Оны бәрі біледі. Сондықтан осы өнім түр­лерін жаппай өн­діріп, экспортқа шыға­ратын болсақ, ұтыл­май­мыз, керісінше ұлттық сүт өнімдерімізді экспортқа шы­ғарып, қазақ халқының өзін­дік брендін қалыптастыра аламыз. Жалпы, Қазақстанда ол үшін қажетті шикізаттық қор бар. Енді өндіріс орындары тарапынан ниет болса, болғаны», – дейді академик М.Алимарданова. Ғалымның айтуынша, шетелдер қазақтың ұлттық сүт өнімде­рін пайдалануға ғана емес, шығаруға да мүдделі болып отыр. Сондықтан біздің кә­сіпкерлер осы сұранысты тиімді пайдалана білуі тиіс.
Байқау үздіктерді анықтады
Сонымен, Астанада өткен байқаудың қо­ры­тындысы бойынша, сан алуан сүт және май өнімдері үшін «Эмиль» ЖШС, «Восток – молоко» ЖШС, «Сүт зауыты» ЖШС-і жә­не «Данон-беркут» ЖШС-і ҚР Ауыл шаруа­шылығы министрлігінің I дәрежелі дипломына ие болды. Ал Алматы технологиялық университеті ұлттық сүт өндірісіне иннова­циялық технологияларды енгізгені үшін арнайы дипломмен марапатталды. Өкі­нішке қарай, бүгінде қазақтың ұлттық сүт өнімдерін зерттеп жүрген осы универ­ситеттің ұжы­мында тәжірибе өткізетін цех та жоқ. Соған қарамастан, аталған оқу ордасының ға­лым­дары халқымыздың қы­мыз, шұбат, жент, қоспа, құрт, сүзбе сияқты ұлттық сүт тағам­дарының құрамын жан-жақты зерттеп, бұл өнімдердің арнайы патентін де жасап алған. «Алдағы уақытта біз қазақ­тың ұлттық сүт тағамда­рының мемлекеттік стандарттарын бекітіп алуды жоспарлап отырмыз. Ол стандарттар отан­дық сүт өндірісінің бәсекеге барынша қабілетті болуын қамтамасыз етпек», – дей­ді академик М.Алимарданова.