Білім ордаларында хиджаб киюге заңмен тыйым салу керек пе?

Көптен бері қоғамда пікірталас тудырып келе жатқан хиджаб мәселесіне қатысты Елбасымыз өз ойын ашық білдірді. Ол: «Мен пәренжі кигенге қарсымын. Әсіресе хиджаб пен пәренжені студенттер мен оқып жүрген жастардың киіп жүргеніне қарсымын. Біздің әйелдер ешқашан оны кимеген, жүздерін жасырмаған. Әрине, біз мұсылман дінінің барлық өкіліне құрметпен қараймыз, бірақ біздің өз жолымыз, өз ұлттық салт-дәстүрлеріміз бар», – деді. Бұл ретте хиджабқа қалай тосқауыл қоюға болады? Заңмен бе, әлде ұлттық құндылықтарымызды дәріптеуге негізделген үгіт-насихат жолымен бе? Осы орайда «білім ордаларында хиджаб киюге заңмен тыйым салу керек пе» деген тақырып төңірегінде мамандар пікіріне сұрау салып көрген едік...

Жолдасбек МӘМБЕТОВ, филология ғылымының кандидаты:
Иә
– Иә, дәл қазіргі кезеңде барлық бі­лім ордасындағы қыз-келіншек­тер­дің хиджаб киюіне заңмен тыйым салынуы ке­рек. Өйткені бұл білім ордаларында ай­тарлықтай мәселе тудырып отыр. Мә­се­лен, студенттерге практикадан өту ке­зінде хиджаб кимеу туралы талап қо­йыл­ғанымен, хиджаб киетін қыздар «шеш­­пейміз» деп қарсылық танытуда. Ал егер студент практикадан өтпесе, оқу ор­нын бітіре алмайды. Айта кетерлік жайт, Ата Заңымызда азаматтардың діни ұстанымына еркіндік бе­рілген. Сон­д­ықтан мұндай мақсатқа «Білім туралы» Заңға өзгеріс енгізу ар­қы­лы ғана жетуге болады. Себебі күн өт­к­ен сайын мек­тептер мен ЖОО-ларда, кол­­ледждерде хид­жаб киетін студенттер мен оқыту­шы­лар саны артып барады. Ал бұл білім беру мекемелерінің ішкі жар­­ғысына қай­­­шы келеді. 
Әр жоғары оқу орнының өз ішкі тәртіп, ережесі бар. Ол ғылыми кеңесте бекітіледі. Ал студент өзі оқитын оқу орнының тәрті­бі­не бағынуы тиіс. Егер бүгін білім беру ор­­да­­ларында хиджаб киюге рұқсат бе­рілсе, ер­тең криш­наит, буддистер де өз киім­­де­рімен қап­тап кетуі мүмкін. Дін тек киім­мен өл­шен­бейді, мұ­сылман болғысы келсе ең алдымен отыр­ған жерін, қо­йыл­ған та­лапты құр­меттеуі ке­рек. Негізі, «Бі­лім ту­ра­лы» Заңда білім беру ұйымдарында бі­лім алушыларды тәрбиелеу  мақ­сатында тәр­тіптік ықпал ету және өзге де шаралар қолдану ретінде білім беру ұйым­дары дербес бекіткен ішкі тәртіп ере­желеріне сәйкес бірыңғай киім үлгісі бел­гіленеді (Заңның 43-бабы 3-тар­ма­ғының 1) тар­мақшасы және 47-бабының 18-тармағы), білім беру ұйымдарында ішкі тәртіп ережелерін сақтау білім алушы мен тәр­бие­ленушінің міндеті болып табылады (Заң­ның 47-бабы 14-тармағы) деп анық жа­зылған. Алайда бүгінгі күні бұл заң қау­қар­­сыздық танытып отырғандықтан, өз­ге­рістер енгізу артықтық етпейді.
Негізі, еліміздегі дәстүрлі дінімізге сәй­кес келмейтін, ұлттық салт дәстүрімізді ұмыт­­­тыруға айналған мұндай нәрселер­ден ал­­шақ болған жөн.

Расул ЖҰМАЛЫ, саясаттанушы:
Жоқ
– Білім мекемелерінде қыз-келіншек­тер­­дің хиджаб киюіне заңмен тыйым са­лу дұрыс емес. Тыйым салу арқылы біз әсі­­­ресе дін мәселесінде белгілі бір нәти­же­ге жете алмаймыз. Сондықтан теріс пи­­ғыл­ды діни ағымдардың белсенділігін азай­ту, хиджаб секілді халқымызға жат әдет­терге тосқауыл қою мақсатында дәс­түр­лі ислам құндылықтарының наси­ха­тын арт­ты­руымыз керек. Және еліміздегі ді­­ни бас­қармалардың жұмысын да жан­дан­­ды­ру қажет. Дінтанушылар елді ара­лап жү­ріп, халқымыздың ғасырлар бойы ұс­­танып келе жатқан дәстүрлі дінін наси­хат­­тауы тиіс. Айта кетер жайт, теріс пи­ғыл­ды дін­дердің ел арасына дендеп кіруі ұлт қауіпсіздігіне нұқсан келтіреді. Сон­дықтан бұл мәселеде аса сақ болған жөн. Сон­дай-ақ еліміздегі зиялылар мен тарих­шы­лар ислам дінінің тарихы, оның дәс­­түрлері туралы ұдайы айтып отыруы тиіс.
Шыны керек, ғасырлар қат­па­­ры­на көз жіберсек, қазақ халқының та­ри­­хында хиджаб, пәренжі кию болмаған. Бұл – біздің ұлттық ұстанымымызға, дәс­тү­­рімізге жат дүние. Халқымыздың діни сауат­сыздығының, үгіт-насихат жұмыста­ры­ның жоқтығынан өзге діндердің, діни дәс­түрлердің жетегінде кетіп жатыр. Егер біз өзіміздің дәстүрлі дініміз туралы кеңі­нен ақпарат беріп, дер кезінде халықтың діни сауатын ашып отырғанымызда мұн­дай нәрсе орын алмас еді. Қоғамы­мыз­да хид­жаб туралы даудың шығуының өзі дәс­түрлі ді­німіз туралы үгіт насихат жұ­мыс­та­рының жет­кіліксіздігінен деп ойлай­мын. Сондық­тан хиджапқа арнайы тыйым салу туралы заңды қабылдамай-ақ үгіт-на­сихат жұ­­мы­сын арттыру арқылы біз күт­кен нә­ти­же­ге жетуге болады. 
Біздің халқымыздың, дәстүрлі діні­міз­дің ұстанымы Әбу-Ханифа мәсхабы са­на­лады. Ал Сауд Арабиясы, Мысыр секілді мұ­сылман елдерінің мәсхабы мүлдем бө­лек. Олардың өзара айырма­шылықтары да баршылық. Алайда соңғы кездері сол ел­де діни білімін жетілдіріп келген жастар сол елдердің діни ұста­ны­мының ерек­ше­лік­терін өз елімізге ала келіп жүр. Осы­лайша, сол елдердің әйел­дері тағатын хид­жа­бты біздің қыз-ке­ліншектеріміз де кие бас­тады. Қыз-ке­лін­шектеріміз жабық киі­ніп жүргісі келсе, міндетті түрде хиджап та­ғуы керек пе? Бұл жерде басқа елдердің ұс­танымын одан әрі дәріптеп, өзіміздің ұлт­тық ерек­шеліктерімізді ұмыт қалдырып жа­тыр­мыз. Ең өкініштісі, осы болып отыр. Сон­дықтан бұған тыйым салу мақ­са­­тында өзі­міздің дәстүрлі дініміздің насихатын тез арада арттырған жөн. Хиджаб киюге тыйым сал­ған­нан гөрі, осындай күрес түр­лері әл­де­қайда нә­ти­желі болар еді.

Бейтарап пікір
Қайрат ЖОЛДЫБАЙҰЛЫ, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының аппарат басшысы:
– Біз сан ғасырдан бері ислам дінін ұстанып келген мұсылман халықпыз. Сондықтан қазір жастардың, соның ішінде қыз балалардың өз дініне бет бұрып жатқандығы қуанарлық жағдай. Ал әйел затының дініміздің талабы бойынша киінуі – парыз. Құран Кәрімнің «Нұр» сүресінде бұл анық айтылған. Меніңше, қыздарға бұл жөнінен күштеп тыйым салудың орнына басқа жол қарастыруымыз керек. Ата-бабаларымыз еш уақытта «бiздiң дәстүр-салтымызда орамал тағу жоқ» деп қасиеттi Құранның бұйрығына қарсы шықпаған. Керiсiнше, өздерiнiң мәдениетiне, әдет-ғұрпына, дiлiне сай етiп небiр әсем киiм үлгiлерiн жасап шығарған. Олардың Құран талаптарына қайшы келмеуiн басты назарда ұстаған. Негiзiнде, мұсылманша киiмдi қазақыландырып киюге шариғат бойынша рұқсат. Олай болса, әйел баласы өзiнiң дене бiтiмiн қатты кескiндемейтiн, денесiн көрсететiндей жұқа емес және жүзi, екi қолы, тобықтың төменгi жағынан тыс басқа барлық жерлерiн жабатындай кез келген киiм үлгiсiн таңдап киюiне болады. Демек, әйел кiсiнiң Құран өлшемдерiнен шықпау шартымен сәндi әрi өзiне жарасымды, эстетикаға сай киiм киюiне еркi бар. Негізі, келін болып түскеннен кейін киілетін кимешек түрлері де осы «хиджабтың» ұлттық нұсқасы. Сондықтан аяулы қарындастарымызға заман талабы мен ұлттық түсінігімізге сай мұсылманша киім үлгілерін тігіп ұсыну бүгінгі қалыптасып отырған жағдайды шешудің ең тиімді жолы деп ойлаймын.