Имамдар үшін жас мөлшерін белгілеу керек пе?

Бүгінде еліміздегі мешіттерде имам болып жас та, жасамыс та қызмет етіп жатыр. Бұл, бір жағынан, ислам дініне жастарымыздың ниеті мен көзқарасының дұрыс екенін көрсетеді. Алайда шариғат пен имандылықты уағыздау үшін, зайырлы мемлекетіміздің қазіргі талап-мүдделеріне сай, оң діни саясат ұстану үшін оң-солын танымаған діни қызметкерлердің еңбегіне сын көп тәрізді. Ел ішінде жастығының салдарынан елге қажетінше үлгі бола алмай отырған имамдар жиі кездеседі. Имам мәртебесі бар діни мамандардың жас ерекшеліктеріне шектеу қойып, мешіттерімізге кемеліне келген адамдарды таңдау мәселесі осылай туындап отыр.

Қансейіт ӘБДЕЗҰЛЫ, филология ғылымының докторы, профессор:
Иә
– Жалпы, имамдарды тағайындау Қазақ­стан мұсылмандары діни басқар­ма­сының құзырына кіреді. Діни басқарма­да имам­дарды сайлайтын, тағайындайтын арнайы алқа бар. Сон­дықтан бізде имамдар­ды сайлау мәселесі жолға қойыл­ған деп айтуға болады. Әрине, ел іші бол­ған­дық­тан, кейбір ауыл халқының өз имам­дарына көңілі толмай жататын жағ­дай­лар кез­деседі. Неге? Себебі кейбір ауыл имам­да­рының отбасы дұрыс емес, кейбі­рінің елге айтар аталы не ағалы сөздері жоқ. Тек өз білгенінен аса алмайтын имамдар көп. Ал кейбіреулері тіпті түр­лі қылмыстар жасап, сотты болып жатады. Менің ойымша, мұндай келеңсіздіктер кездеспеу үшін имам­дардың жасын белгілеуіміз керек. Имам­ды дұрыс таңдайтын болсақ қана ел­дің берекесін келтіре аламыз, сонда ғана халық­ты ортақ мақсат пен мұратқа жұмыл­дыра аламыз. 
Имам деген сөздің өзі ұстаз, жол бас­таушы деген ұғымды білдіреді. Біз имам­дарды құрметтеу үшін, дұрыс имамдарды сайлай білуіміз керек. Жалпы, қазақ халқы – дінге сенгіш халық. Біз құдірет, қасиет­тер­ге ерекше сенеміз. Бұл сенімді жоғалтып алмауымыз керек. Менің ойым­ша, имамдар тек халыққа діни жол­дарды, шариғатты ғана түсіндіріп қой­май, оларға бірліктің, берекенің, тату­лық­тың не екенін уағыздап, елді бір отба­сыдай ұйытып отыруы қажет. Ал мұндай бірлік орнату үшін имамдардың төрт құбыласы түгел болуы шарт. Яғни, оның жасы да, отбасы да, ілімі де талап­тан шығу керек. Сондай-ақ имамдық қызметке бұрын дәрігер, мұғалім болған, кейіннен Ислам жолын ұстанып, Ислам құндылықтарын түсініп, бес уақытты намазға ден қойған жасы келген адам­дарды да қоюымызға болады. Осындай азаматтардың мықты имам болғанын талай көріп жүрміз. Одан ешқашан ұтыл­ған емеспіз. Сонымен бірге, имам бола­тын адамның өзі, отбасы, тәрбиелеген ұл-қыздары елге өнеге, үлгі болуы керек. Сонда ғана имам сыйлы, халықтың дінге деген көзқарасы, пікірі түзу болады. Кейбір ауыл халқы өз имамдарын өздері сайлап алады. Сайлаған адамы Құранның сүре, аяттарын білсе, арабша түсінсе болды деп есептейді. Ол жас па, әлде жасы егде тартқан қария ма, қарамайды. Менің пікірімше, бұл дұрыс емес. Негі­зінен, біздің талқылап жатқан мәселеміз шариғатта әлдеқашан белгіленіп қойған. Онда имам болатын адамның дені дұрыс болуы керек, отбасы тәрбиелі, өнегелі болуы қажет деп жазылған. Сондықтан мен имамдардың жасын белгілеу қажет деп есептеймін.


Дәулет ӘБЕНОВ, «Ақ Орда» қозғалысы орталық кеңесінің мүшесі:
Жоқ
– Менің ойымша, имамдарымыздың жасын шектеп, белгілеудің қажеті жоқ. Бұл – біздің дәстүрімізде болмаған нәрсе. Бұрынғы кезде қазақтар қожалардың ішінен имам сайлайтын. Оның жасы кіші ме, жоқ әлде үлкен бе, оған қарамайтын. Яғни бізде имамдардың жасын шектеу деген болған емес. Бүгінде Қазақстанда мешіттердің саны артып келеді. Бізге білікті мамандар өте керек. Ал біздегі білікті, алғыр мамандардың дені  — жастар. Егер имамдардың жастарын шектейтін болсақ, білікті имамдарымыздан айырылып қалуымыз мүмкін. Өзіңіз қараңыз­шы, қазір қарилардың да көбі — жастар. Екіншіден, жастарға ең әуелі жастардың өздері үлгі болуы керек. Бір жас ауылға имам болып сайланса, екінші жас оған қарап еліктемей ме? Яғни жастар бір-біріне қарап бой түзейді, бір-біріне қарап жақсылық пен жамандықтың парқын ажыратады. 
Бір жас намаз оқыса, ертең оның арты­нан он жас сәждеге басын қояды. Мұның несі жаман. Үшіншіден, өзім жас имам­дарды көп танимын. Олармен жақсы ара­ла­самын. Мұндай имамдардың қанша дегенмен алғырлығы, білімділігі көрініп тұрады. Олар бойларында бар білімдері мен парасатын елге көрсетсем, елге таратсам деп ойлайды. Тек жақсы жағынан өздерін көрсетеді. Менің ойымша, біз тек үлкендерден ғана емес, бүгінгі жастардан да көп нәрсені үйренуімізге болады. Себебі бүгінгі жастардың білімге, өнерге, жалпы өнегеге деген құлшынысы мен көзқараста­ры ерекше. Неге біз бір сәт артқа қарай­ламай­мыз? Артымызда нешеме талантты жастар, болашақ мықты имамдар өсіп келе жатыр. Егер біз олардың жасын көлденең тар­та беретін болсақ, жігерін құм қылып, жүзін қайтарып тастаймыз ғой. Тағы бір ай­та кетерлігі, біз Ислам мәселесіне келіп тірел­генде мұсылман мемлекеттерін мы­салға алуымыз керек. Әрине, бұл біздің әлсіз­дігімізден емес. Менің айтайын деге­нім, мұсылман елдерінің бұл жағынан біз­ден тәжірибесі көп. Мәселен, мұсылман елде­рінде имамдардың жасын шектеу деген жоқ. Қай имамның тәжірибесі, білімі жетіп тұрса, сол имам болады. Яғни талап­тан шыққан азаматтар ғана халыққа дінді таратып, уағыздайды. Қазақта «ақыл – жас­тан, асыл тастан шығады» деген аталы сөз бар. Төле би бабамыз: «Қой асығы де­мең­дер, қолыңа жақса, сақа ғой, жасын кіші демеңдер, ақылы асса, аға ғой», – деп не үшін айтқан дейсіз!? Осындайда айт­қан бо­лу керек. Қазақта ешқашан адамның жа­сын шектету болмаған. Қызы­бек билер он үш жасында дауға араласып, небір қиын дауларды шешендігімен, ше­бер­лігі­мен шешіп отырған. Батырларымыз сол жаста жауға қарсы шапқан. Имамдарды тек дінді уағыздаушы ғана емес, халықты бірлікке шақырушы, елді имандылыққа бастаушы деп айтуға болады. Егер жаста­ры­мыз жақсылыққа бастап жатса, неге қуан­басқа, неге бөркімізді аспанға лақтыр­мас­қа!? Сондықтан мен имамдардың жа­сын шектеуге, я болмаса, белгілеуге қар­сы­мын.

Түйін
Бақыт қажы ТҰРСЫНБЕК, ҚМДБ жанындағы Ислам білімін жетілдіру институты филиалының директоры:
– Мұсылман баласы балиғат жасқа толғаннан кейін, оған көп нәрсе парыз етіле бастайды. Сондықтан өз басым имамдардың жа­сын шектеуге қарсымын. Имамдардың жас кезінен бастап елге насихат, үгіт жүргізе бастағаны дұрыс деп есептеймін. Себебі олар болашақта мықты мамандар болып шығады. Егер жас имамдардың білімдері жетпей жататын болса, бізде имамдардың бі­лімін жетілдіру институты бар. Оған әр бес жыл сайын келіп, имамдар төрт ай бойы білімдерін жетілдіріп оқиды. Әрине, ел болғаннан кейін жас имамдардың атына түрлі сын, пікірлер айтылады. Бірақ халықтың олай істегені дұрыс емес. Керісінше, ел­дегі қариялар жас имамдарға ақылын айтып, кеңесін беріп отыруы керек. Сонда ғана имамдар да дұрыс жұмыс істейді, халық­тың да дінге көзқарасы жақсы болады. Тағы бір айта кетерлігі, бізде білікті имамдар жеткіліксіз, сондықтан мешіттерге білім­ді жас имамдар сайланады.