Шанхай ынтымақтастық ұйымы дағдарыстан кейінгі әлемдегі аса қуатты полюс болады

Кеше Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше елдердің Мемлекет басшылары кеңесінің кеңейтілген отырысына қатысты.
Талқылау барысында Өңірдегі және жалпы әлемдегі ағымдағы ахуал, халық­аралық және өңірдегі өзекті мәселелер, сондай-ақ ШЫҰ одан әрі дамытудың келешегі туралы пікір алмасылды.
Қазақстан Президенті ШҰЫ-ның басым міндеті сауда-экономикалық және ин­вестициялық ынтымақтастықтың әлеуетін тиімді пайдалану және іскерлік байланыс­тардың динамикасын күшейту болып табылатынын атап өтті.
– Бірлескен жұмыстың негізгі көрсеткіші іске асырылған жобалар мен өзара тауар айналымын ұлғайту түріндегі нақты нәти­желердің жетістіктері болуы керек. ШЫҰ арнайы есепшоты мен ШЫҰ даму банкі тә­різді экономикалық жобаларды қаржылық қамтамасыз етудің тетіктерін қалыптастыру және жұмыс істеу қағидаттарын келісуді жеделдетуді ұсынамын. Ұйымның көлік-транзит әлеуетін іске асыру ынтымақ­тас­тықтың перспективалық бағыты болмақ. Бұл ШЫҰ аясында өзара тауар айналымын ұлғайтуға, біздің елдеріміздің рыногын бі­рік­тіруге, Азия мен Еуропа арасындағы транзиттік жүк тасымалын кеңейтуге мүм­кіндік береді, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. ШЫҰ-ға мүше елдер басшылары ұйымның кеңістігінде энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге күш салуға дайын екендіктері туралы айтты. ҚР Президенті Нұр­сұлтан Назарбаев ШЫҰ мүше-елдері бас­шы­ларының кеңейтілген құрамдағы кеңе­сінде сөйлеген сөзінде атап өткендей, жа­һандық экономикалық өсімді алға жыл­жытатын негізгі күш экономикасы даму жолындағы елдер болып отыр. Бұл үдерісте Шанхай ұйымы дағдарыстан кейінгі әлем­дегі экономикалық архитектураның қайта құрылымында қуатты полюс бола алады. «Біздің ұйымның кеңістігінде аса ауқымды адами, табиғи, инвестициялық, техноло­гия­лық және өзге де ресурстар жинақ­талған», – деді Н.Назарбаев.
Отырысқа қатысушылар ШЫҰ құрылуы мен қызметі өңірлік ынтымақтастықтың те­реңдеуіне мүмкіндік беретіні, достықты, тату көршілестікті және өзара сенімді ны­ғай­татыны, ШЫҰ-ға мүше елдердің жарасымды өмір сүруінің нақтылы келешегіне жол ашатыны жайлы атап өтті. Ұйым қыз­метіне берілген баға, оған мүше елдердің нақты ынтымақтастық пен оның формаларын одан әрі жетілдіруге қатысты көзқарас­тары ШЫҰ-ға мүше елдер Мемлекет бас­шы­ларының ұзақ мерзімді Бейбітшілік жә­не бірлесе өркендеу өңірін қалыптастыру туралы декларациясында көрініс тапты. Сондай-ақ онда жаңа әділетті, демокра­тиялық және көп полярлық әлем құрылы­мы­ның қалыптасуы жағдайындағы мемле­кетаралық қарым-қатынастарды нығайту мәселелері жөніндегі ортақ көзқарастары, олардың әлемдегі бөлінбес қауіпсіздік кеңістігін қалыптастыруға деген ұмтылысы көрініс тапқан.
Мемлекет басшылары терроризм, сепаратизм, экстремизм, заңсыз есірткі айналымы және трансшекаралық ұйымдасқан қылмыс сияқты қатерлердің асқына түсу үрдісін, сондай-ақ әлемнің әртүрлі өңірінде ахуалдың тұрақсыздануымен байланысты түйткілдерді белгіледі. Бұл орайда дағда­рыстық жағдаяттардың алдын алу және оларға бірлесе қарсы тұру ісінде қауіпсіз­дікті қамтамасыз ету қызметін қоса алған­да, белсенді саяси-дипломатиялық жұмыс аса өзекті міндет болып қала береді.
Кеңестің қорытындысы бойынша Қа­зақ­станның, Қытай мен Ресейдің, Тәжік­стан мен Өзбекстанның көшбасшылары 10 құжатқа қол қойды.
Сондай-ақ ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер көшбасшылары өңірде тұрақтылық пен қа­уіпсіздікке, бейбітшілікке қауіп-қатер төн­ді­ретін жағдайларға байланысты ШЫҰ тарапынан қабылданатын тетіктер мен сая­си-дипломатиялық шаралар жөнінде қо­сым­шаны бекіту үшін жаңа редакцияны мақұлдады. Отырыста өңірдегі қауіпсіздік пен тұрақтылыққа қатер төн­ді­ретін жағ­даят­тарға ШЫҰ-ның қарсы тұру жөніндегі саяси-дипломатиялық шаралар және те­тік­тер туралы ережесінің жаңа редакциясы, сондай-ақ ШЫҰ-ға мүше ел­дердің тер­роризм, сепаратизм, экстремизмге қар­сы күрестің 2013-2015 жыл­дарға ар­нал­ған ынтымақтастық бағдар­ламасы бекі­тілді. Аталған құжат ұйымға мүше ел­дер­дің қауіпсіздік саласындағы достасты­ғының құқықтық базасын кеңей­теді. Сонымен қатар ұйымға қатысушылар халық­аралық ақпараттық қауіпсіздікті қам­та­масыз ету саласындағы ШЫҰ-ға мүше ел­дердің өзара іс-қимылының тиім­ділігін аталып өтті. Сондай-ақ халықара­лық бейбітшілікке, тұрақтылық пен қауіп­сіздікке қарсы тұру мақсатындағы ақпа­раттық-ком­муникациялық технология­лардың пай­даланылуына қарсы әрекет етудің пайдалы екендігі атап өтілді. Мемлекет басшы­лары сондай-ақ БҰҰ қол­дауымен халық­аралық ақпараттық қауіп­сіздікті қамтама­сыз ету саласындағы қа­ғи­даттарды қалып­тастыруға көмектесуге уағдаласты. Мемлекет басшылары иран­дық ядролық бағ­дар­лама төңірегін­дегі жағдайды тек саяси-дипломатия­лық амал­дар арқылы реттеу туралы айтты. Бұдан басқа бір мемлекет немесе мемлекеттер тобы тарапынан зы­мы­ранға қарсы қорғанысты өзге елдердің заңды мүддесін ескерместен, бір жақты және шектеусіз ұлғайтудың халықаралық қауіпсіздікке және бүкіл әлемдегі стра­тегиялық тұрақ­тылыққа нұқсан келтіруі ықтимал екені айтылды.
Өңірдегі экономикалық ынтымақтас­тықты дамытуда елеулі нәтижелерге қол жеткізілді. Сауда мен инвестиция үшін қо­лайлы жағдай жасауға, экономиканың шикізат секторындағы техникалық-эконо­ми­калық ынтымақтастықты күшейтуге, тауарлардың заңсыз айналымына қарсы әрекет етуге және зияткерлік меншікті қор­ғауға дайын болу және одан әрі күш салу туралы айтылды. Өңірдегі қаржы-эконо­микалық саладағы көп тарапты ынтымақ­тастықты дамыту жөнінде іс жүзіндегі шараны жалғастыру қажеттігі аталып өтті. Осыған байланысты ШЫҰ-ға мүше ел­дердің қаржы-экономикалық тұрақтылы­ғын қамтамасыз ету және қаржы-банктік ынтымақтастықты кеңейту жөнінде тәжі­рибе алмасу үшін ұйымға мүше елдердің қаржы министрлері мен орталық (ұлттық) банктері төрағаларының кездесулері теті­гінің маңыздылығы айтылды.
Отырысқа қатысушылар ұйымның қыз­мет ауқымының ұлғаюына байланысты ШЫҰ-ның объективті бейнесін қалып­тас­тыру мақсатында ұйым қызметін ақпарат­тық тұрғыда жазып көрсететін ШЫҰ-ның тұрақты жұмыс істейтін органдарының жә­не тараптардың жұмысын жандандыру пай­далы болатынына тоқталды.
ШЫҰ-ға қосылуға мүдделі елдердің тілегін назарға ала отырып, ұйымға мүше елдер жаңа мүшелерді қабылдау үшін қа­жетті заңды, қаржылық және әкімшілік шарт­тарды келісу жөніндегі жұмысты жалғастыруға дайын.
Ұйымға мүше елдер ШЫҰ-ның халық­аралық байланысын кеңейтуге, өзге көп тарапты ұйымдармен және бірлестіктермен өзара іс-қимылды орнықтыруға ар­нал­ған желіні жалғастыратын болады.
Мемлекет басшылары Ауғанстан Ислам Республикасына – ШЫҰ жанындағы бақылаушы мәртебесін және Түркия Республикасына ШЫҰ диалогы бойынша се­рік­тес мәртебесін беру туралы шешім қабылдады.
ШЫҰ Хартиясына сәйкес, ұйымның ал­дағы кезеңдегі төрағалығы Қырғыз Республикасына өтеді. ШЫҰ-ға мүше елдер Мемлекет басшылары кеңесінің кезекті отырысы 2013 жылы Қырғыз Республикасында болады.
Шанхай ынтымақтастық ұйымына мү­ше мемлекеттер басшыларының шеші­мі­мен 2013 жылдың 1 қаңтарынан 2015 жыл­дың 31 желтоқсанына дейін РФ Иркутск облы­сының бұрынғы губернаторы Дмит­рий Мезенцев – ШЫҰ бас хатшысы қыз­ме­тіне және қытай тарапының өкілі Чжан Синьфэнді ШЫҰ құрылымының лаң­кес­тік­ке қарсы өңірлік комитетінің атқа­ру­шы ди­ректоры лауазымына тағайын­дал­ды.
Келіссөздердің қорытындысы бойынша Шанхай ынты­мақтастық ұйымына мүше елдер Мемлекет басшыларының ұзақ мерзімді Бейбітшілік және бірлесе өркендеу өңірін қалыптастыру туралы декларациясы қабылданды.